İyi Ki Filmler Var

Bir lisede öğretmen olan emekliliği yaklaşmış Barbara Covett, okulun yeni resim öğretmeni orta yaşlı ve güzel Sheba Hart'a olan hayranlığı ve onunla arkadaş olma isteği dolayısıyla bir skandalın ortaya çıkmasına neden olur Notes on a Scandal (2006) filminde. İlginç bir kötü karakter olan ve Notes on a Scandal (2006) filminin çatışmasını kuran Barbara Covett, yalnız bir hayat yaşayan, arkadaş edinmek ve bu arkadaşlıkları sürdürmek konusunda başarısız, bir yandan da bilge ve içten pazarlıklı, nihayetinde kendisine bir yaren arayan özel bir isim. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0465551/

Bir anda hakkında yazmaya karar verdiğim bir konu oldu Oyuncu mu Karaktere Benzemeli, Karakter mi Oyuncuya Benzemeli? Yazmaya karar verdikten sonra aslında bu konuyu önceden de düşündüğümü ve bu kararın bir geçmişi olduğunu fark ettim. Temelde insanların bir ön yargısına dair bir konu bence Oyuncu mu Karaktere Benzemeli, Karakter mi Oyuncuya Benzemeli? sorusu. Bu ön yargı aslında bazılarımızın dezavantajı, bazılarımızınsa avantajı oluyor. Filmler ve ek olarak tiyatro oyunları da genellikle bu ön yargıyı kullanıyor. O ön yargı ise; bir karakterin özelliklerini düşündüğümüzde o karakteri aklımızda canlandırınca gözlerimizin önüne gelen insan tipini o eserde kullanmak. Bazen ''ama bu haksızlık'' demek istiyorum hayatta bazı şeylere. Örneğin kimi zaman sırf sizden daha güzel ya da daha yakışıklı olduğu için siz değil de o kişi tercih edilir seçici tarafından. Ya da bazen bir anlaşmazlık durumunda polis çağrıldığında polis her iki kişiye de bakar ve kendi ön yargılarına daya...

Babasının sevdiği bir şarkıcıyı bulmak üzere Romanya'ya giden bir Fransız genç, bu araştırma sırasında çingenelerle yaşayarak onların hayatını, kültürünü deneyimler ve onlardan biri olur Gadjo dilo (1997) filminde. Müzik dolu trajik Çılgın Yabancı (1997) filmi, kaybettiklerini dans ederek gömen, düğünlerde çalgıcılık yapan, eğitimsizlik ve zor şartlar altında yaşayan bir azınlık gruba ve ona karşı duyulanlara dair sıcak bir film. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0122082/

Yakup Kadri'nin aynı adlı değerli romanından uyarlanan Yaban (1996) filmi, İstanbul'un işgali sonrasında Anadolu'daki bir köye yerleşen gazi bir subayın halkın işgalden ve milli mücadeleden bihaber yaşamı ile karşılaşmasını, eğitimsizliği, aydınlar ile köylü arasındaki uçurumu başarılı bir şekilde anlatıyor. Kurtuluş Savaşı döneminde Anadolu'da bir köyde geçen Yaban (1996), onlara aykırı bir adam olduğu için halkın kendisine Yaban adını taktığı okumuş bir adamın hem halkı bilinçlendirme çabasını hem de bu insanların arasında yaşadığı bunalımı işliyor. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0206439/

Memphis'te, sık sık karşımıza Elvis Presley ile ilgili bir şeylerin çıktığı üç ayrı hikâyenin kesişen olaylarından oluşan Mystery Train (1989) filmi, bu kentte ilginç bir gün geçirmemizi sağlıyor. Müziğin ve hayranı oldukları isimlerin peşindeki bir Japon çift, yolları bir gece vakti kesişiveren iki genç kadın ve Elvis lakaplı bir adam ile arkadaşları Gizem Treni (1989)'da farklı ve bir açıdan da ortak hikâyeler yaşar. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0097940/

Bittiğinde bir şaşkınlık ve bir tebessüm ile seyircisini uğurlama potansiyeline sahip filmlerden olan, başrollerini Kevin Costner ve Gene Hackman'ın paylaştığı No Way Out (1987) filmi, bir bakanın özel hayatı dolayısıyla başına açtığı bir işi örtbas etmek için içinden çıkılmaz bir labirente girişini anlatıyor. Köstebek paranoyası, suçu başkasına atmak, aşk ve ihtiras, güç ve ikinci adamlık, bürokrasi, sadakat ve ihanet, dürüst kalmak ve dürüst kaldıklarını zannettiklerimiz üzerine çok iyi bir film Çıkış Yok (1987). Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0093640/

İkinci Dünya Savaşı sırasında bir Yunan adasını zaptetmek üzere gönderilen küçük bir İtalyan birlik, burada herhangi bir direnişle karşılaşmaz ve zaman içerisinde savaştan koparak buradaki yaşama alışır, insancıl ve iç ısıtan Mediterraneo (1991) filminde. Savaşın anlamsızlığı, savaşın başka şeylere de yol açabileceği, kültürlerin ve insanların kaynaşması, cennet gibi yerlerde cehennemi yaşamak, insanın insanla kurduğu yakınlık üzerine güzel bir film Akdeniz (1991). Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0102426/

Son zamanlarda aklıma düşen bir konu Sinema Penceresindeki Kusursuz Çerçeveler. Tabii bu yazı tarihsiz bir yazı olur yayımlanırsa ve bu durumda bu giriş hiçbir anlam ifade etmeyebilir. Yine de devam edelim. Bir süredir üzerine düşünüyordum ki artık yazmaya karar verdim. Evet, yazımın konusu sinema filmlerinde oluşturulan, çoğu zaman mükemmelen oluşturulan çerçeveler. Bu yazı ne derin düşünceler içerecek ne de çığır açacak. Sadece birkaç kelam edecek yazan, kendince. O nedenle, tüm bunlar ilginizi hiç çekmediyse, vaktinizi alma hakkına hiç sahip değilim demektir. Gidenleri de uğurladığımıza göre artık baş başa kaldık... Nasılsınız? Devam edeyim, değil mi? Sonuçta kişisel bir tanışıklık için burada değiliz hiçbirimiz. Yaşasın sanat, yaşasın düşünce! Hey hey hey. Sinema bazen başka sanatlara benzemeye çalışan bir sanat. Örneğin edebiyata, örneğin resme, hatta bazen müziğe. Bunların hepsini bir arada ya da biraz biraz kullanabiliyor. Ama bu durumlar bazen çeşitli sorunlara yol açabiliy...

Bir araştırma için yalnız yaşayan bir adamın mutfağına konuk olan bir gözlemci ile bu adam arasındaki bilimsel birliktelik yerini dostluğa bırakmaya meyleder Salmer fra kjøkkenet (2003) filminde. Gözleyen, gözlenen ve gözleyeni gözleyen şeklindeki farklı bakış açılarını içeren Salmer fra kjøkkenet (2003), hem bilimsel araştırma yöntemlerinden birine dair bir tür eleştiri hem de insanların dostluğa ve yakınlığa olan ihtiyacına dair iç ısıtan bir film. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0323872/

İkinci Dünya Savaşı zamanında, bombalanan İngiltere'de geçen The Dresser (1983) filminde yaşlılık dönemine gelmiş, 227. kez Kral Lear'ı oynayacak bir aktörün sinirleri yerinde değildir ve onu oyunda tutmak için yardımcısı büyük bir çaba sarf eder. Savaş dönemi psikolojisi ile beraber uşaklık etmek ve vefa kavramlarını da işleyen, tiyatro dünyasına sahne arkasından bakan Giydirici (1983), bir tiyatro oyunundan uyarlama. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0085461/

Şehirden kızıyla beraber köye dönüş yapan bir kadın, çocukluğunun geçtiği ve yaşamın hâlâ öylece süregittiği bu yerde süregiden düzeni kırarak ömrünü tamamlar buradaki hayatı ve farklı karakterleri tanımamızı da sağlayarak, Antonia (1995) filminde. Köy yaşamı içerisindeki geleneksel muhafazakâr insanlarla beraber mevcut duruma tepki gösteren aydın karakterleri de içeren Antonia (1995), nesiller ve yaşamlar boyunca süregiden hayattan bir öykü anlatıyor bizlere; iyilik, kötülük, boşluk, hiçlik içerisinde.  Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0112379/

Türkiye'nin kültür sanat alanındaki en önemli, en köklü, en yaygın kurumlarından olan Devlet Tiyatroları özelinde; değerli yönetmenler, oyuncular ve tiyatro çalışanları ile yapılan röportajlar eşliğinde bu kıymetli sanat dalının ne olduğuna, nasıl yapıldığına, ön ve arka planına dair iyi bir belgesel Tiyatro Dünyası (2019-2020). 2019-2020 sezonuna hazırlanılırken çekilmiş Tiyatro Dünyası (2019-2020) belgeseli, o dönemki oyunların hazırlanış süreci ile ilgili bilgileri de içerirken tiyatronun önemi, insana kattıkları, Devlet Tiyatroları'nın görevleri ve ülkemize kazandırdıkları; oyun, oyunculuk, yönetmenlik, dekor, kostüm, ses, ışık gibi teknik alanları da içeren kapsamlı ve değerli bir belgesel. Belgeselin imdb profili: yok Belgeselin izleme bağlantısı:  https://www.youtube.com/playlist?list=PL0gMcF5aNgrPexhzf4y5uzxjVZjf5clai

Sınıf farklarının açıldığı bir Romanya'da geçen Filantropica (2002) filminde yoksul sınıfta yer alan yazar adayı bir edebiyat öğretmeni, hayatını ekonomik imkânsızlıkları aşarak yaşamak isterken Hayırseverler Derneği'nin bir tür reklam yazarı ve pazarlamacı olan başkanı ile tanışır. Paranın gücünün ve ekonomik zorlukların yıkıcı etkisinin komedi dolu bir anlatımı olan Filantropica (2002), insanları ve onların duygularını kullanarak bu acımasız dünyada yükselmeye çalışan kişilerin öyküsü. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0314067/

Amerika'da yaşayan Meksikalı maden işçisi aileleri konu alan Salt of the Earth (1954) filmi, hakları için ve de zorbalığa karşı mücadele eden kadınları ve erkekleri anlatıyor. Genellikle erkeklerin mücadelesi olarak karşımıza çıkan maden işçisi ve grev filmleri, Salt of the Earth (1954) ile kadınların da son derece etkin şekilde işin içinde yer aldığı, daha da ilerici bir anlatıma bürünüyor. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0047443/

Tamamı evde geçen 40 Metrekare Almanya (1986) filminde Türkiye'de evlendiği eşi ile Almanya'da yaşayan bir işçi, eşini bu ülkenin insanlarına ve kültürüne güvenmediği için eve hapseder. Muhafazakâr erkek rollerini taşıyan bir karakterle muhafazakâr toplum baskısının tezahürü olan eşine maruz kalan bir kadın karakteri içeren 40 Metrekare Almanya (1986) filmi, metrekarelerce alanı kaplayan bu hikâyelerin bir daha yaşanmaması için bizlere bir dramı anlatıyor. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0090566/

Sıradan, genç ve kısa sürede yükselme hayali olan bir borsa simsarı bu alandaki büyük bir ismin yanında çalışmaya başlar ve borsa evreninin her şeyle yarış halindeki, hırsla ve kâr amacıyla dolu dünyasında kendisine bir yer bulur Wall Street (1987) filminde. Paranın ve öylece oradan oraya geçip gidişinin, bazı insanların buna büyük bir güçle sahip oluşunun, bazı insanların bundan ne kadar da uzak oluşunun, bazı insanlarınsa buna ulaşmak için ne kadar kör oluşunun bir öyküsü Wall Street (1987). Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0094291/