İyi Ki Filmler Var

İzleyicilerini Londra'nın yasal ve yasa dışı göçmenler yüzüne konuk eden Dirty Pretty Things (2002); dünyanın dört bir yanından çeşitli umutlarla bu kente gelmiş insanların yaşama derdine, yakalanmama çabasına, sömürülmelerine ve toplumsal sorunlara dair iyi bir film. Göçmenlerin mecburiyetlerinin onların hayatlarını zora sokmasını, yeni geldikleri bu ülkeye ve kente uyum sağlamaya çalışmasını, geçim ve barınma kaygısını, savunmasızlıkları dolayısıyla kirli emellere sahip insanlarca kullanılmalarını anlatan, Londra'ya ve İngiltere'ye dair değerli bir film Dirty Pretty Things (2002). Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0301199/

Birçok insanın temel parçalarından birini, bir işte olmayı ve o işi yaparken yaşanan zorlukları konu alan filmlerden olan The Navigators (2001); özelleştirme sonrasında insana değerin yerini kâr, verimlilik, düşük maliyetin aldığı bir ortamda demiryolu işçilerinin yaşama tutunmaya çalışması üzerine. Gerçekçi bir tarzla işçilerin yaşamını anlatan, hem iş yaşamını hem de işçilerin bu yaşamdan kalan zamanlarındaki sorunlarını ve hayatlarını da konu edinen The Navigators (2001); demiryollarındaki emekçilerin özelleştirme sonrasında yaşadıkları sorunları, iş kaygısını, iş güvenliğinin zayıflamasını ve geçim derdini anlatan iyi bir film. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0279977/

Torununa cadılar hakkında masallar anlatan bir büyükanne, onunla beraber gittiği otelde cadıların toplantısına denk gelir. Masal, korku ve mizahı bir arada içeren, iyi çekilmiş, güzel bir film The Witches (1990). Kostümlerinden makyajlarına, çekim açılarından kamera kullanımına kadar birçok noktasıyla özelleşen bir film olan The Witches (1990); fantastik öğeleri ve bir masalı bir araya getirerek eğlenceli bir maceraya konuk ediyor izleyicilerini. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0100944/

Yapıta adını veren özel oyuncunun (1910-1935) yaşamını konu alan Ruan Lingyu (1991); belgesel drama tarzıyla 30'lu yıllarda oyunculuğa, sinemaya, Çin'e, bir biyografiye konuk olmamızı sağlayan değerli bir film. Özel bir oyuncunun yaşamının izinden giderek hem şimdiden hem de geçmişi canlandırarak o zamanlara uzanarak öyküsünü anlatan Ruan Lingyu (1991); sessiz filmler döneminde özel bir yer edinmiş genç bir oyuncunun kısa yaşamına sinemacıların arasından konuk ediyor bizleri. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0102816/

II. Dünya Savaşı sonrasında sosyalist Macaristan'da geçen Napló gyermekeimnek (1984); annesini yitirmiş, babası ise kayıp olan bir genç kızın, birey olmanın değil çarkın itaatkâr dişlisi olmanın ve propagandanın hakim olduğu bir ortamda var olmaya çalışmasını anlatan çok iyi bir film. Baskıcı bir sosyalizmin etkisi altında yaşamanın kişiler, aileler ve çocuklar üzerindeki etkilerini birey öyküleri üzerinden işleyen Napló gyermekeimnek (1984); bir ergenin itaat etmektense ailesinin ona yaşattığı güzel zamanların anısı ile yaşama tutunmaya çalışmasını, kendisine dayatılanlara karşı çıkmaya çalışmasını, ona yardım etmeye ve destek olmaya çalışan bir yetişkin akrabasını konu alan değerli bir film. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0084388/

1910'larda, İngiliz hakimiyeti altındaki İrlanda'da ücra bir sahil kasabasında geçen Ryan's Daughter (1970) filminde; bir genç kadının orta yaşlı bir öğretmenle evliliği, bölgedeki İngiliz kumandanla ilişkisi ve kasabada öteki olmak teması başarılı bir şekilde işleniyor. İngiliz karşıtlığının ve bağnazlığın had safhada olduğu, doğayla iç içe, güzel ve zorlu bir İrlanda kasabasına konuk olduğumuz Ryan's Daughter (1970); yaralı karakterleri, anlayışlı karakterleri, yardımsever karakterleri ve öfkeli karakterleri bir arada içeren öyküsüyle iyi bir film. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0066319/

Bu yazıyı kaleme almak, başlıkta bahsettiğim konuyu içeren güzel bir film olan Ryan's Daughter (1970)'i izlerken gerçekleştirmeye heveslendiğim bir eylem oldu. Öncesinde de yer yer aklıma takılan bir konu olan Aldatma Temalı Bir Film, Aldatanın Bu Eylemine Haklılık Atfederek mi Anlatımını Gerçekleştirmeli? sorusunu bu filmi izlemeye ara vererek kendimce yanıtlamaya, irdelemeye çalıştım. Aldatma temalı filmlerin çoğunda, birazdan aldatacak olan karakterin bu eylem öncesindeki yaşamına konuk oluyoruz ve onun bu yaşamındaki evliliğinde, ilişkisinde ne kadar mutsuz, tatminsiz, memnuniyetsiz olduğunu görüyoruz. Ardından bu karakter bir kişiyle tanışıyor ve bu ikisi birbirine kapılıp bir yasak aşk yaşıyor. Bundan sonra da genellikle mutsuz bir son, bazen bir felaket ya da trajedi oluyor. Bu son kısım değil de bahsettiğim giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinin ilk aşaması zaman zaman aklıma takılıyor. Filmler aldatmaya haklılık atfetmek, bunu gerekli bir şeymiş, doğal bir sonuçmuş veya...

I. Dünya Savaşı öncesinde ABD'de geçen Ragtime (1981) filminde siyahlarla beyazların eşitsizliğinin azalmadığı bir dünyada kendisine yapılan hakaretin peşini bırakmayan bir piyanistin mücadelesi ve bir dönem anlatılıyor. Sinemanın henüz gelişmeye başladığı bir dönemde geçen, kimi zenginlerin ve kimi siyahların iç içe öyküsünü anlatan Ragtime (1981); ırk ayrımının acı bir şekilde kendisini hissettirdiği bir ortamda yaşamanın zorluklarına, adaletsizliğe, kendi adaletini sağlama çabasına dair iyi bir film. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0082970/

Rütbeli bir askerin 1. Körfez Savaşı'nda ölen bir kadın yüzbaşı için verilmesi planlanan onur madalyası için gerekli soruşturmayı yapmasını, bu askerin nasıl ve neden öldüğünün anlatıcılar tarafından farklı öykülerle dile getirilişinin izini sürmesini anlatan, kahramanlık ve cesaret imgelerini sorgulayan iyi bir film Courage Under Fire (1996). Bir askerin savaşta verdiği kararların, onun çevresindeki askerlerin aldığı kararların sonuçlarını anlatan, ordunun kendi imajını korumak ve güçlendirmek için askerlerin öykülerini olduğu gibi değil de işine geldiği şekilde anlatma yoluna başvurmasını sorgulayan, askerlerin savaş sonrası psikolojisine de odaklanan; savaştan ziyade bunun, bunu yaşamış askerler üzerindeki etkilerini anlatan bir film Courage Under Fire (1996). Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0115956/

1936 ile 1939 arasında süren, yoksullardan ve halktan yana olan Cumhuriyetçiler'in iktidarının; din kurumuna, burjuvalara ve faşist desteğine yaslanan Milliyetçiler tarafından gasp edilmesiyle sonuçlanan İspanya İç Savaşı'nı konu alan çok yararlı ve çok iyi bir belgesel Mourir à Madrid (1963). Sinemada zaman zaman işlenen, hatırı sayılır sayıda filmle sinemada da anlatılmış önemli bir tarihsel olay olan İspanya İç Savaşı'nın öncesi, sırası ve sonu ile beraber, kronolojik olarak, zengin görüntüler eşliğinde anlatıldığı; büyük kötülüklerin ve acıların yaşandığı bir zamana dair Mourir à Madrid (1963) belgeseli. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0057327/

Yaşanmış bir olayı konu olan, 1950'lerde Yeni Zelanda'da geçen Heavenly Creatures (1994); iki ergen kızın arkadaşlığını, hayal dünyasını, yaptıkları planları anlatan, güzel bir tarza sahip iyi bir film. Çocuklukla yetişkinlik arasındaki zamanlarda verilen kararlar, yaşama bakış şekli, aileyle kurulan ilişki, bu zamanlarda yaşanan dostluklar üzerinden öyküsünü anlatan Heavenly Creatures (1994); ergen karakterlerinin zengin hayal dünyasını başarılı bir şekilde yansıtan tarzı ile de değerli bir eser. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0110005/

Fransa'da, kırsalda geçen Mademoiselle (1966)'da bir köye yeni gelmiş şehirli bir öğretmen çevredekilerin hayranlığını alırken buraya çalışmak için yeni gelmiş İtalyan bir orman işçisi ise kadınların ilgisini çektiği için erkeklerin nefretini üzerinde toplar. Köyde meydana gelecek kötülükler hangi önyargıları açığa çıkaracaktır? Öteki olmak, olumsuz önyargıların hedefi olmak ve nefret besleyenlerin bu nefretin gerekçelerine inanarak yaptıklarını haklı görmesi; sevilen ve saygı duyulan biri olmak, şüphe edilmeyen olmanın arkasında gizlenerek kötülüğün arka bahçesinde dolanmak Mademoiselle (1966) filmindeki iki yabancının halkın gözündeki konumlarıyla anlatılıyor. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0060648/

Bombay sokaklarında geçen, bu sokaklarda yoksulluk, ilgisizlik ve terk edilmişlik içinde yaşamaya çalışan çocukları ve içinde bulundukları çevreyi konu alan, güzel bir tarza sahip iyi bir film Salaam Bombay! (1988). Uyuşturucu, fuhuş, hırsızlık gibi geçim ve sömürü kaynaklarının sıkça başvurulan yollardan olduğu bir ortamı anlatan Salaam Bombay! (1988); çocukların içine düştüğü bataklığı gözler önüne sererken aynı zamanda ülkeye ve kültürüne dair detaylar da içeriyor. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0096028/

Voyager 2'nin fırlatılmasından (1977) sonra bu uzay aracındaki Dünya'ya davet içeren iletinin ulaştığı bir uzaylı davete icabet eder. Dünya'yı ve insanı tanımaya çalışan bu kişi ordu tarafından düşman gibi algılanır ve tanıştığı kadınla insanî ilişkiler kurarak peşlerindekilerden kurtulmaya çalışır Starman (1984) filminde. Uzaylılar ve uzaylıların Dünya'yı ziyareti temasını tarihsel bir noktadan, Voyager 2'deki davet ve Dünya'nın tanıtımı mesajlarından yola çıkarak kurgulayan güzel bir film olan Starman (1984); Dünya dışı bir ziyarette bu gezegende hüküm süren şiddetin yetkililerin yaklaşımını belirleyebileceğini ama bir yandan da insancıl yaklaşımın ve dostluğun da kurulabileceğini anlatan iyi bir eser. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0088172/

19. yüzyılın ilk yarısında ABD'de geçen The Adventures of Huck Finn (1993); ergenliğinin başlarındaki bir çocuğun ona kötü davranan babasından kaçmasını, kendisi gibi kaçak olan köle Jim ile dostluğunu anlatan; arka planında köleliği, ön planında ise alavere dalavere dolu bir macerayı konu alan güzel bir roman ve film. İyi çekilmiş, iyi oynanmış bir film olan The Adventures of Huck Finn (1993); ABD'nin günümüzde de devam eden kültürel sorunlarını (ırkçılık, silah şiddeti gibi) belirli bir dönemin içinde işleyen, macerasever bir çocuğun yaşadığı serüvenleri ve köle arkadaşını kurtarmak için yaptıklarını anlatan keyifli bir eser. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0106223/

İşleri kesat giden bir ayakkabı tamircisi ve iki oğlu yoksulluktan kurtulmak, yeni bir iş kurmak için ailecek pamuk tarlasında çalışmaya giderler. Asabi ve herkese çatan baba ile çocukları arasındaki çatışmayla derinleşen, ırgatların yaşadığı zorlukları konu alan çok iyi bir aile draması Eskici ve Oğulları (1991). Esnafların, tarım işçilerinin yaşamını anlatan, yoksulluğun yaşamı yaşanmaz kıldığı şartlar altında hayatlarını sürmeye çalışan karakterleri içeren Eskici ve Oğulları (1991); gazi bir babanın parlayıp sönen öfkesi, ailesinin onun bu öfkesinden çektikleri hakkında çok iyi bir film. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt1365022/

İzleyicilerini 1969 yılında Vietnam'a götüren Hamburger Hill (1987); buradaki ABD askerlerinin yaşadıklarına ve durumuna, on gün boyunca alınmaya çalışılan bir tepenin çevresinde gerçekleşenlere dair iyi bir savaş filmi. Bir savaş filmi olarak savaşa dair yeni bir şeyler söylemek ve izleyicilerine yeni şeyler katmak gibi baskın bir özelliği olmasa da iyi çekilmiş olması, cephedeki beyaz ve siyah ABD askerlerinin yaşadıklarını başarılı bir şekilde anlatması, bir muharebe öncesinde ve sırasında askerleri gerçekçi bir tarzla yansıtması açısından değerli bir eser Hamburger Hill (1987). Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0093137/

Napalm üretimine katkısı olan bir üniversitenin askerî araştırma laboratuvarını bombalayan eylemci bir çiftin bu olaydan sonra yaşamaya başladığı kaçak hayatını ve çocuklarının büyümesini konu alan Running on Empty (1988); kendi neden oldukları bu yaşam biçimine çocuklarını maruz bırakmanın ikilemini yaşayan bir ebeveyni ve müziğe yetenekli büyük oğullarını anlatıyor. Eylemci bir yaşam, çocuk büyütmek, çocuklara bir yaşam dayatmak-onları özgür bırakmak ikilemi, ergenlik ve kurulan saf ilişkiler, piyano ve müzik Running on Empty (1988) filminin iç içe geçen temaları arasında. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0096018/

1950'lerde Amerika'da iki göçmen kardeşin işlettiği bir İtalyan restoranında geçen Big Night (1996); iflas etmek üzere olan bu restoranın sahiplerinin ünlü bir müzisyenin katılacağı bir akşamla düze çıkma çabasına, iki kardeşin arasındaki anlaşmazlıklara, güzel yemeklere dair tarz sahibi, lezzetli bir film. Yemek yapmaya, özel ve leziz yemeklere dair bir övgü niteliği taşıyan Big Night (1996); bir restorana yemekleri için gidilmesi gerektiğini düşünen bir aşçı ile para kazanmak zorunda oldukları için idealleri bir kenara bırakmak gerektiğini düşünen kardeşinin tartışmalarına, bu ikilinin kişisel yaşamlarındaki ilişkilerine ve restoranlarında konuklarını ağırlamaları hakkında bir davet izleyiciler için. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0115678/