İyi Ki Filmler Var

İlk James Bond filmi olan ve Jamaika'da geçen  Dr. No (1962) 'nin devamı niteliğindeki ve çoğunluğu İstanbul'da geçen From Russia with Love (1963)'de ajan 007, Türkiye'ye Rusların elinden şifre çözücüyü çalmak için gelir ve sıcak, heyecan dolu şık bir eser çıkar ortaya Sean Connery'nin başrolüyle. Eserin yarıdan fazlasının geçtiği İstanbul'un tarihi ve kültürel dokusunun zaman Binbir Gece Masalları'nda bulunuyormuşuzcasına kullanılışı ile özel bir değer kazanan Rusya'dan Sevgilerle (1963) çok güzel bir ajan filmi. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0057076/

Kadınların ve hadımların son derece güçlü olduğu ve 15. yüzyılda Çin'de geçen Long men kezhan (1967) filminde, hanedanlığa isyan ederek iktidarı ele geçirmeye çalışan bir grupla hanedanlığa sadık bir grubun Ejder Hanı ve çevresinde çarpışmaları anlatılıyor. Dövüş sanatlarına dair estetik ve koreografik birçok sahneyle dolu olan bu eser bu türün gelişmesinin de önünü açmış. Filmin merkezinde yer alan ve Ejder Hanı (1967)'ye adını da veren alelade han, casuslarla hanedanlığa bağlı isimlerin oyunlar ve tuzaklarla dolu çarpışmalarına yuva olur. Hem tek kadın karakterinin hem de isyana kalkışan hadımlar grubunun son derece güçlü olmasıyla da dikkat çeken ve özel bir konum kazanan bu aksiyon dolu film, bizleri 15. yüzyıl Çin'ine konuk ediyor. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0060635/

On iki tablodan oluşan Vivre sa vie: Film en douze tableaux (1962) filminde 22 yaşındaki güzel Nana, maddi zorluklar yaşadığı hayatında para kazanmak için fahişe olmayı tercih eder ve yaşamın farklı yollarına dair yeni deneyimler edinerek bir sorgulamanın içine girer. Anna Karina'nın canlandırdığı Nana karakterine odaklanan bir, tek başkarakter filmi olan Hayatını Yaşamak: On İki Tablodan Oluşan Bir Film (1962)'de fahişelik ve nasıl yaşamalı konusu izleyicilere felsefi sorgulamalarla ve başrolünün kendine has etkileyiciliğiyle beraber sunuluyor. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0056663/

Zaman zaman filmlerin başlamasından önce ve filmlerin sonunda gördüğüm, nadiren, filmler devam ederken de çeşitli eserlerde denk geldiğim edebi alıntılarla ilgili bir şeyler yazmak ve bunları sorgulamak geldi aklıma Sarmaşık (2015) filmini izlerken. Bu alıntılardan kastım senaryodaki diyaloglarda yer alabilen alıntılar değil. Jenerikte, filmin sonunda ya da filmin ortasında karşımıza çıkıveren ve yazı ile ekranda beliriveren alıntılar. Bahsettiğim duruma daha önce birçok eserde denk gelmiş olsam da bunu sorgulamak ve bunun üzerine düşünmek Sarmaşık filmiyle beraber ortaya çıktı bende. Romanlarda, bazen bilimsel yazıların başında da görebildiğimiz edebi alıntı durumu daha çok mevcut eserin dışından, karşılaşacağımız esere dair düşünceyi desteklemek ve anlatılan olaya, hikâyeye, konuya, fikre bir başkasının yazısına referans vererek eseri zenginleştirmek için kullanılıyor. Filmler ve Alıntılar, bu duruma sinema açısından baktığım bir yazı olduğu için ben bu durumun sinemadaki kullanımını

Çin'de sayıları on milyonları aşan göçmen işçileri konu alan Gui tu lie che (2009) belgeseli, çalışma hayatının ve yaşama uğraşının içinde geçen ve bizleri bu ülkenin geniş işçi sınıfının zorlu yaşamına konuk eden iyi bir eser. Çocuk yaşta büyük hayallerle iş yaşamına atılan ve hayatın zorlu yanları ile karşı karşıya kalan insanlarla dolu, zengin ülkelerin mallarını üreten ve çok büyük bir nüfusa sahip bir ülkenin sıradan ve gerçek insanlarının sürüp giden yaşamlarına değerli bir bakış sunuyor Eve Giden Son Tren (2009) isimli bu belgesel. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt1512201/

Evlenmek üzere olan gündelikçi genç bir kadın, hali vakti yerinde bir ailenin çalkantılı evliliğine taraf olarak konuk olduğu bir gün geçirir Chaharshanbe-soori (2006) filminde. Evlilik ve kadın erkek ilişkileri üzerine yapılmış çok iyi bir film olan Çarşamba Ateşi (2006) filminde henüz evlenmemiş ve bu yaşamı deneyimlememiş bir genç kadın gelecek için bolca ders çıkarabileceği bir gün yaşar. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0845439/

19. yüzyılın sonunda karlar ve kanlar içindeki bir Vahşi Batı'ya konuk olduğumuz, başrollerinde Jean-Louis Trintignant, Klaus Kinski ve müzikleriyle Ennio Morricone'nin yer aldığı Il grande silenzio (1968) filminde; ödül avcılığı sisteminin yol açtığı kan emiciliğine başkaldıran bir adamın bu işi yapan kişilerle giriştiği mücadele anlatılıyor. Bir zamanlar Vahşi Batı'da insanların para için kanun kaçaklarını yasal olarak öldürmelerine yol açan ödül avcılığı sistemini bembeyaz bir panoramayla izleyicilerine anlatan Büyük Sessizlik (1968) filmi, iyilikle kötülüğün çarpışmasına konuk ediyor bizleri. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0063032/

18. yüzyılda Japonya'daki klanlardan birine konuk olduğumuz Jôi-uchi: Hairyô tsuma shimatsu (1967) filminde; zorba bir lider ile onurlu bir aile arasında geçen çatışmada kadına verilmeyen değer ile kadına verilen değer üzerine etkileyici bir hikâye anlatılıyor. Kurallara uymak ve onurlu davranmak gibi önemli değerlere bağlı insanlarla bu değerleri kendi güçleriyle yok sayan zalimlerin kadim öyküsünün bir örneği olan Samuray İsyanı (1967), Toşiro Mifune ve Tatsuya Nakadai gibi iki büyük oyuncunun da rol aldığı çok iyi bir Masaki Kobayaşi filmi. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0061847/

1898 ile 1956 yılları arasında yaşamış olan ünlü Alman oyun yazarı ve tiyatro yönetmeni Bertolt Brecht'in hayatını detaylı bir şekilde anlatan ve bir ülkenin geçirdiği tarihi olaylara da yer veren kurmaca belgesel tekniği ile çekilmiş bir film Brecht (2019). İki parçadan oluşan üç saatlik Brecht (2019) filmi; ilk bölümünde Bertolt Brecht'in gençlik dönemine ve İkinci Dünya Savaşı öncesi Almanya'sına izleyicilerini konuk ederken, ikinci bölüm ise II. Dünya Savaşı'ndan yıllar önce ülkeyi terk ederek 1948'e kadar çeşitli ülkelerde yaşamış olan bu sanatçının Doğu Almanya'ya yerleşmesinden ölümüne kadar olan dönemi kapsıyor. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt6358156/

Bir zamanlar televizyonlarda da sık sık gösterilmiş olan Tremors (1990) filminde; Amerika'daki seyrek nüfuslu ve çorak bir kasabanın sakinleri sakin şekilde sürüp giden yaşamlarına yerin altından gelerek giriveren bir canlının yarattığı tehlikelerle mücadele etmek zorunda kalırlar. İnsansoyu ve toprak ilişkisi üzerine de düşündüren hikâyesiyle izleyicileri bastıkları yer hakkında bir kez daha düşünmeye iten Titreşimler (1990), hem iyi bir felaket filmi hem de ince esprilerle dolu, gerilim, aksiyon ve macera içeren keyifli bir eser.  Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0100814/

16. ve 17. yüzyılda Venedik'te ve Roma'da geçen, başrolünde Gian Maria Volontè'nin yer aldığı, müziklerini Ennio Morricone'nin bestelediği Giordano Bruno (1973) filminde; esere adını veren ve ''Tanrı, iradesini hâkim kılmak için yeryüzündeki iyi insanları kullanır; yeryüzündeki kötü insanlar ise kendi iradelerini hâkim kılmak için Tanrı'yı kullanırlar'' sözünün de sahibi olan aydınlanmacı ve reformcu filozof ve yazarın karanlığı odunlarla besleyen kilise tarafından yargılanışı anlatılıyor. Dogma karşıtı bu filozof, görüşlerini açıkladığı ve bunları yazdığı için dine aykırı hareket ettiği gerekçesi ile, gücü elinde bulunduran kilise tarafından yargılanır Giordano Bruno (1973) filminde. Aydınlanmamış Avrupa'ya konuk olduğumuz ve günümüze dair de birçok ders alıp günümüzle bağlantı kurabileceğimiz birçok nokta görebileceğimiz bu değerli eser, karanlıkla aydınlığın bir arada anlatıldığı çok iyi bir film. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/tit

Singapur'da 90'lı yıllarda orta sınıf bir ailenin yaşamına konuk olduğumuz Ilo Ilo (2013) filminde, ekonomik bunalımlar yaşamaya başlayan ailenin tek çocuğu Jiale, Filipinli hizmetçileri Terry ile dostluk kurar. Ergenlik öncesindeki çocukluk döneminde olan ve haylaz bir çocuk olan Jiale hem hayatı öğrenmeye başlar hem de annesi dışında karşı cinsiyetten bir kadını ilk defa yakından tanır. Singapur'u ve bu ülkedeki yaşayışı da görmemizi sağlayan Ilo Ilo (2013) göçmen olma, iş ve aile hayatı, ebeveynlik, hizmetçilik gibi konuları da içeren sosyal bir film. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt2901736/

İkinci Dünya Savaşı'nda görevli olduğu bölgede Kengo Tomioka ile tanışan Yukiko Koda bu güven vermeyen adama aşık olur ve yıllar yılı onun peşinde savrulur Ukigumo (1955) filminde.  Uzun ve inişli çıkışlı ilişkilerine konuk olduğumuz Yukiko ile Kengo, hayatlarını öyle ya da böyle birlikte geçirerek oradan oraya savrulurlar Uçuşan Bulutlar (1955) filminde. İlginç bir aşk hikâyesini konu alan bu acıklı film, başrolündeki oyuncu Hideko Takamine ve güzel müziğiyle beraber sadakat, sadakatsizlik, evlilik, aşk, erkekler ve kadınlar gibi tematik konular etrafında etkileyici bir atmosfer yaratmayı başaran güzel bir eser. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0048757/

Barlarda konsomatrislik yapan ve orta yaşlarının başında olan Mama'nın yaşamına konuk olduğumuz Onna ga kaidan wo agaru toki (1960); çevresi tarafından saygıyla karşılanan bu güçlü ve onurlu kadının müşterileriyle yaşadığı ilişkilere, dönemin gece ve eğlence hayatına ve onun mesleğinin yol açtığı zorluklara dair çok iyi bir eser. Kendi başına ayakta durabilen ve duruşunu bozmayışıyla büyük bir saygı kazanan, duru güzelliğe sahip Mama, sadece bir meslek olmasına rağmen yine de içinde bulunmaktan hoşlanmadığı bu ortamda maddi zorluklarla, müşterileri olan erkeklerle ve duygularıyla mücadele eder. Savaş sonrası Japonya'sında barlarda konsomatrislik yaparak zengin erkeklerin gönül eğlenceleri için var olan ve evlenmek için var olmayan bir kadının bağımsızlık ve varlık mücadelesi: Basamaklardaki Kadın (1960) Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0054144/

1606 ile 1669 yılları arasında, Hollanda'nın dünyanın bilim ve sanat açısından önde gelen ülkelerinden biri olduğu bir dönemde yaşamış olan Rembrandt van Rijn'ın yaşamını konu alan Rembrandt (1936) filmi; ressamın evliliklerini, maddi zorluklarla geçen yıllarını ve duruşundan vazgeçmeden yaşadığı resim tutkusunu anlatıyor. Hayattaki her şeyin boş olduğunu ancak insanın yaptığı işten zevk almasının en kıymetli şey olduğunu düşünen bir ressam portresi çizen Rembrandt (1936), sanatçının parladığı ve soylu sınıfa yaranmakla uğraşmadığı için dışlandığı zamanlara değinin biyografik hikâyesi ile bizleri büyük bir sanatçının yaşamına konuk ediyor. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0028167/

Hamlet'in II. Dünya Savaşı sonrası yenik Japonya'nın ilk yıllarında geçen modern ve serbest bir uyarlaması olan ve başrolünde Toşiro Mifune'nin yer aldığı Akira Kurosava filmi Warui yatsu hodo yoku nemuru (1960); kamu ihalelerini alan bir şirketin önemli bir yöneticisi olan babasının öldürülmesine sebep olan ve şirkette onun konumunu alarak ihalelere fesat karıştıran kişilerin peşine düşen gayrimeşru bir oğulu konu alıyor. Aynı zamanda, halkın parasını ihalelere fesat karıştırarak kendi çıkarları için kullanan ve rüşvet yiyen şirket yöneticilerini konu alarak Japonya'daki yozlaşmaya değinen Kötüler Rahat Uyur (1960) filmi, temiz Hamlet'i  savaş sonrası Japonya'sında bizlerle tanıştırırken kirlerin ve kirlenmemişlerin yer aldığı bir hikâye anlatıyor. Blogda yer alan bir Hamlet uyarlaması için: Hamlet (1996) Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0054460/

Belirtkesi hilal olan ve dağılmak üzere olan Akizuki klanının prensesi ve komutanı, iki sıradan köylü ile beraber yurtlarına dönmek için zorlu yollardan geçerek destansı bir mücadele verirler Kakushi-toride no san-akunin (1958) filminde. Macera, savaş, açgözlülük gibi öğeleri hikâyesinde kullanan Sakı Kalenim Üç Kötü Adamı (1958) filmi, sınıf atlamaya çalışan fakir köylüleri ve en üst sınıftaki prensesi ve komutanı ile beraber bizleri heyecan verici bir öykünün içerisine davet ediyor. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0051808/

Akira Kurosava'nın son filmlerinden olan Yume (1990)'da sekiz ayrı düşe konuk olarak çocuk masallarına, rengârenk bir dünyaya; tablo gibi manzaralara ve tablolara; yer yer karamsar ve yer yer iyimser, doğa ile insan ilişkisine değinen, modern yaşam ile doğal yaşamı kıyaslayan bir evrende yer alıyoruz. Görsel anlatımın gücünü sadelikle birleştiren ve sıcacık bir etki bırakan bir eser vermiş olan Akira Kurosava, Düşler (1990) filmiyle çocukların ve yetişkinlerin dünyasında bizleri masallarıyla konuk ederken doğanın kıymetini bilmemiz için kulağımıza bir hoş sada bırakmayı da başarıyor. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0100998/

Geçmiş yüzyıllardaki Japonya'da geçen ve Siyah Saçlı, Karların Kadını, Kulaksız Hoiçi, Bir Fincan Çayın İçinde (tamamlanmamış) olmak üzere üç buçuk hikâye anlatan Kaidan (1964) filmi bizleri masalsı bir dünyaya konuk ediyor. Hikâye anlatıcılığıyla bir sinema eserinin aynı zamanda bir edebiyat eserine de nasıl benzeyebileceğini gösteren Kaidan (1964), Japonya'da bir tür Üç Buçuk Gece Masalları yaşamamızı sağlıyor. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0058279/

Macaristan'da kırsal yaşamla modern yaşamın bir arada sürdüğü bir kasabaya konuk olduğumuz Hukkle (2002) filminde bu kasabayı köşe bucak dolaşırken kasabanın sakini olan insanların ve hayvanların yaşamına kısa ziyaretlerde bulunuyoruz. Doğal akışın durmaksızın devam ettiği bir yaşamın içerisinde insansoyunun yarattığı bazı değişikliklere de rastgeldiğimiz Hıçkırık (2002) filminde geçip giden yaşamlara sessiz sedasız konuk oluyoruz. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0289229/