İyi Ki Filmler Var

Tematik bir gece kulübü işleten, burada sahnelenen striptiz gösterilerini hazırlayan, tarz sahibi bir adam, kumarda borca batınca mafyanın eline düşer, özel bir atmosfere sahip, iyi bir film olan The Killing of a Chinese Bookie (1976)'da. Bol bol bir gece kulübüne ve burada sahnelenen gösterilere konuk olduğumuz, diğer yandan da bu dünyanın dışında, kulübün sahibinin mafyaya borcu yüzünden içine düştüğü yaşama konuk olduğumuz, anlattıklarında özel bir şey olmayan ama anlatış şekliyle özel bir konum kazanan bir film The Killing of a Chinese Bookie (1976). Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0074749/

Bir kayak otelinde tatil yapma deneyimi ve bol bol kar manzarası görme olanağı sağlayan ve zenginler ne şanslı, biz ancak filmde görüyoruz dedirten ama bir yandan da bir ailenin ebeveyninin ilişkisindeki sorunlara konuk eden Turist (2014); çığ tehlikesi meydana gelince ailesini bırakıp kaçan adamı eşinin sorgulamaya başlaması üzerinden öyküsünü anlatıyor. Güzel bir otel, lüks olanaklar, kayak tesisi, dağın içinde, doğayla güvenli ve konforlu bir şekilde baş başa zaman geçirilen bir ortama dertlerini beraberinde getiren bir aileyi konu alan Turist (2014); aslında birçok ailenin yaşayabileceği türden sorunları, sorgulamaları dile getiren, bir ilişkinin düşüp tekrar toparlanmasını konu alan, tüm bunları kendine özgü bir tarzla anlatan değerli bir film. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt2121382/

Fransa kırsalında geçen La fille du puisatier (2011) filminde altı kız babası, kuyu kazıcılığı yapan bir adam, genç kızının gayrimeşru bir oğlu olmasından utanç duysa da soyadını taşıyacak olmasına sevinir. Kırsalda yaşayan, yoksul aile çocuğu bir genç kızın, bölgenin zenginlerinden bir ailenin oğlu olan bir havacıdan etkilenip ondan çocuk sahibi olması ama araya giren engellerin, babanın kadına ve çocuğuna ulaşmasını önlemesi üzerinden öyküsünü işleyen bir film La fille du puisatier (2011). Hem içinde geçtiği coğrafyanın güzelliği ile hem de evlat sevgisi, saflık, onur zedelenmesi, ahlak, utanç, bencillik, meşruluk ve gayrimeşruluk, evlilik gibi konuları geleneksel değerlerin ön planda olduğu taşra yaşamında ele alışıyla değerli bir aile filmi. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt1473063/

Çavuşesku Romanya'sında geçen Balanta (1992); bir ülkeyi yönetenlerin o ülkenin sıradan vatandaşlarının yaşamları üzerinde ne gibi etkileri olabileceğinin, bu etkilerin ülkenin ve kurumlarının dört bir yanına yayılışının ve bu ortamda var olmaya çalışmanın, kara komedi türünde filmi. Nitelikli insanların yükselemediği, partiden ya da partiyle yakın olanların okuma yazma bilmeseler dahi yükseldiği bir ortamda geçen Balanta (1992); ülkeyi çepeçevre sarmış liyakatsizliğin, baskının ve bezdirici bürokrasinin içerisinde kendi yollarını bulmaya, kendi seslerini çıkarmaya çalışanların öyküsü. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0103969/

Genç erkek-orta yaşlı kadın ilişkisine dair bir film olan White Palace (1990); yaşın yanı sıra eğitim, kültür ve ekonomik durum farklılıklarına da sahip olan bir adamla kadının tanışıp sevişmesi üzerine güzel bir yapıt. İlişkilerde, ilişkide olunan kişiyi kendi sosyal çevrene tanıtıp kabul ettirme kaygısının yanı sıra yaşlarımız ya da sosyal konumlarımız dolayısıyla biz birbirimize uygun değiliz yaklaşımını da anlatan White Palace (1990); bu tarz bir ilişkinin nasıl doğabileceğini, nasıl sonuçlanabileceğini farklı açılar üzerinden işleyen, bunu yaparken de bir aşk filmi ile bir romantik film tonunda anlatımını gerçekleştiren bir eser. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0103251/

1930'ların ortalarında ABD'de geçen Bound for Glory (1976); çorak ve iş olmayan topraklarda yaşayan bir adamın iş umuduyla verimli topraklara doğru, trenlere kaçak binerek çıktığı yolculuğu, tarlalarda sömürülen ve iş arayan işçileri görmesini, gitarıyla ve sesiyle halkın sorunlarını dile getirmesini, ünlü olunca da buna devam etmesini ve sermayeye itaat etmemesini anlatan çok güzel bir film. Ekonomik ve sosyal sorunlarla boğuşan, milyonlarca insanın iş için çok düşük ücretleri dahi kabul edecek duruma düşürülmesini konu alan, tüm bunların sömürülenlerin birlik olmasıyla aşılabileceğini onlara anlatan insanların bunu yaparken müzikten yararlanmasını anlatan, martini içen zenginler yerine tarlada üç kuruşa çalıştırılan yoksullara şarkı söylemeyi tercih eden ve böyle yaşamakta kararlı bir adamla beraber yolculuğa çıkaran, müzik dolu bir film Bound for Glory (1976). Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0074235/

Senaryosunu Ingmar Bergman'ın yazdığı, oğlu Daniel Bergman'ın çektiği Söndagsbarn (1992); 1920'lerde Bergman'ın 8 yaşına onun çocuk gözleri ve çocuk aklı üzerinden konuk eden, ailesini ve çevresini yakından tanımaya, bazı şeyleri anlamaya ve anlamlandırmaya çalışmasını anlatan, en çok da baba oğul ilişkisine dair çok güzel bir film. Anıların ve çocukluk izlerinin filme dönüşmesinin bir öyküsü olan Söndagsbarn (1992); papaz bir baba ile meraklı bir çocuğun ilişkisini bu ikilinin bir yolculuğa çıkması ile anlatan, aynı zamanda bu ikilinin 1968 yılında birer orta yaşlı ve yaşlı olarak görüşmelerine ve geçmişlerini konuşmalarına konuk eden, bol bol İsveç kırsalı manzaraları içerisinde geçen değerli bir film. Yapıtın Türkçe altyazısını bulmakta zorlanabilecekler için:  https://www.opensubtitles.org/tr/subtitles/12798666/sunday-s-children-tr Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0105511/

Yaşanmış bir olayı konu alan, 19. yüzyıl sonlarında İskandinavya'ya pastoral manzaralar ve tablo gibi görüntüler arasından konuk eden Elvira Madigan (1967); ip cambazı genç bir kadınla ordudan firar eden bir teğmenin aşkını, beraber geçirdikleri zamanları, kaçak yaşamlarını, saklanma ve para kazanma çabalarını anlatan özel bir film. Toplumun dışladığı bir adam hâline gelen bir teğmen ile onu seven, güzel ve becerikli bir genç kadının ilişkisine, geride bıraktıklarını yargılamadan odaklanan Elvira Madigan (1967); çoğunluğu kırlarda, ormanlarda, doğayla iç içe geçen öyküsünde genç, sağlıklı, seven ama parasızlık ve kaçak yaşamının zorluklarıyla boğuşan bir çiftin ömürlerini nasıl tamamladıklarını anlatıyor. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0061620/

Sinemada eşine az rastlanan tek mekân + tek oyuncu filmi olan Secret Honor (1984), (bu arada lütfen tek kişilik olmayan oyunları tek kişilik hâle getirip sahnelemeyin), Watergate Skandalı ile bilinen, ABD başkanlarından Richard Nixon'ın kendisini başkan portreleriyle dolu çalışma odasına kapatıp, karşısına hayalî bir yargıcı alıp hayatını ve kariyerini yargıladığı, kurgusal ve çok iyi bir yapıt. Tarihe geçmiş bir siyasetçinin kurgusal olarak içsel muhasebesini yaptığı, saygınlığını yitirmiş ve bunalım içindeki bir adamın zaman zaman hezeyanlar içinde geçmişini masaya yatırdığı, kariyerini anlattığı, iyi bir oyunculukla ve nadir rastlanan bir teknikle anlatımını gerçekleştiren özel bir film Secret Honor (1984). Filmin Türkçe altyazısını bulmakta zorlanabilecekler için ilgili bağlantıyı buraya bırakmak isterim:  https://www.opensubtitles.org/tr/subtitles/12968711/secret-honor-tr Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0088074/

1950'lerin ortalarında İngiltere'de geçen The Long Day Closes (1992); orta alt sınıf bir ailenin üyelerinin yaşamına ilkokul çağındaki bir çocuğun ev, okul, kilise ve sinema arasında geçen saf yaşamı üzerinden konuk eden, ülkenin o dönemki toplum yapısına, yaşam biçimine ve değerlerine dair anlatımlar da içeren güzel bir film. Ailesinin en küçüğü olan bir erkek çocuğu, abileri, ablaları ve annesi bir arada yaşamaktadır The Long Day Closes (1992)'de. Her bir karakterin kendi yaşamından detaylar içeren ama merkezine küçük çocuğu ve onun bu yaşamları, çevresini gözlemlemesini ve kendi yaşamında deneyimlediklerini konu alan, zaman zaman masalsı bir atmosfer kazanan değerli bir film. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0104753/

İşi başından aşkın bir spor gazetecisi, onda önemli izleri olan ve epey zamandır ihmal ettiği üniversite hocasının ölümcül bir hastalığa yakalandığını öğrendikten sonra her salı kendisini ziyarete gider; hayatın içinden, hayata dair Tuesdays with Morrie (1999) filminde. Kariyeri ve yoluna koyulamamış ilişkisi ile hayatı bir karmaşa içinde devam eden bir adamın akıl hocasını tekrar hatırlaması, ölmek üzere olan bu hayat dolu adamın ona tavsiyeleri, anıları  ve çeşitli sorunlar hakkındaki konuşmaları, kurdukları dostluk ve yaşamlarını daha anlamlı kılmaları, insancıl bir öykü anlatan Tuesdays with Morrie (1999) filminde bizlerle. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0207805/

Yaşanmış bir olayı konu alan, 19. yüzyıl ortalarında bir Fransız kolonisinde geçen, başrollerinde Juliette Binoche, Daniel Auteuil ve Emir Kusturica'yı içeren La veuve de Saint-Pierre (2000); işlediği cinayetten ötürü idama mahkûm edilen ve giyotinle cellat tedariğini bekleyen bir adama bölgenin yüzbaşısının ve eşinin iyi davranmasını anlatan, izlerken bol bol ''çok iyi film ya'' dedirten cinsten. Anayurttan uzakta, henüz medeniyetin ve kuralların yeterince oturmadığı, bunu tesis etmeye ve göze girmeye hevesli bürokratların bulunduğu ücra bir bölgede geçen La veuve de Saint-Pierre (2000); bir idam mahkûmuna iyi davranıp ona insanca yaklaşan bir kadının ve bu adamdan sorumlu olan yüzbaşı kocasının bürokratlarla zıtlaşmasını, halkın giyotine karşı çıkmasını anlatan çok güzel bir film. Kanunların, kuralların, görevlerin ve kararların varlığını, veriliş şeklini, uygulanma şeklini ve uygulanma zamanını, tüm bu değişkenlerin yol açtığı farklı yönleri irdeleyen, bir yüzbaş...

Evli olmayan, beraber yaşayan, bir çocuk sahibi orta yaşlı bir çiftin, kadının başka bir erkeğe aşık olduğunu söylemesi sonrasında ilişkisinde yaşadığı kopuşu konu alan, başrollerinde Fransız sinemasının iki önemli oyuncusu Daniel Auteuil ve Isabelle Huppert'in yer aldığı iyi bir film La séparation (1994). Uzun bir ilişki ve bunun sonucunda bir çocuk sahibi olmak, evli olmadan bir arada yaşamak, beraber mutlu ve iyiyken çiftlerden birinin ilişkisi dolayısıyla başlayan çözülme, bu çözülmede yaşanan tartışmalar, dostlarla edilen sohbetler, çocuğun kimde kalacağı konusu ve yaşanan olumsuzluğun getirdiği çöküş başarılı bir şekilde anlatılıyor La séparation (1994) filminde. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0111342/

Yarışı, kalabalığın içinde gücünü saklayıp son turda atak yaparak kazanmak yerine baştan sona önde koşarak kazanmayı amaçlayan Amerikalı uzun mesafe koşucusu Steve Prefontaine'in (1951-1975) ve antrenörü, Nike markasının kurucularından Bill Bowerman'ın beraber çalışmasını, sporculuğu anlatan güzel bir film Without Limits (1998). Genellikle dünyanın en iyisi olmuş kişilerin öykülerine denk gelinen sporcu biyografilerinin aksine kendine özgü tarzı ve gösterdiği potansiyelle öne çıkan bir sporcunun, belki dünyanın en iyisi olabilecek bir sporcunun ve antrenörünün ona kattıklarının filmi olan Without Limits (1998); uzun mesafe koşuculuğunu yakından tanımayı sağlayan değerli bir yapıt. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0119934/

Müziğin insanın sesi, kimliği olmasını anlatan, zengin arşiv görüntülerine ve röportajlara sahip harika bir hazine niteliğindeki Aşk, Mark ve Ölüm (2022) belgeseli; Türkiye'den Almanya'ya çalışmak için giden insanlarımızın misafir işçiliğini, gurbet hayatını, maruz kaldıkları yabancı düşmanlığını, zorlu çalışma koşullarını, orada doğup büyüyen nesilleri şarkılar üzerinden konu alıyor. Türk-Alman ilişkilerine dair son derece zengin sosyal, kültürel, evrensel, politik ve sanatsal bir motife sahip Aşk, Mark ve Ölüm (2022); gurbete giden işçilerin çektikleri sıkıntıları, oraya tutunma çabalarını ve aşağı görülmelerine karşı çıkıp ben de insanım ve benim de anlatacaklarım var demelerini 60'lardan günümüze uzanan bir yolculukla, bol bol müzikle, müziklerin ve onların içindeki sözlerin anlatımıyla izleyicilerine sunuyor. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt13588944/

Necip Fazıl'ın aynı adlı oyunundan uyarlanan Reis Bey (1990); acımasız ve katı bir yargıcın verdiği yanlış bir idam kararının ardından kendisini, mesleğini, suça ve suçluya yaklaşımını sorguladığı, düşündüren, merhamet ve bağışlamayı hatırlatan iyi bir film.  Adaletin belirsizliği, suçlu sanılanın bazen gerçekten suçlu olup olmadığının bilinmesinin zorluğu, yanlış verilen kararların yargıcın vicdanında yarattığı baskı; suçlulara ve suçlara yönelik yeni bir yaklaşımı benimseyen bir yargıcın insancıl bir değişim yaşaması ile anlatılıyor Reis Bey (1990) filminde. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt1279180/

Rıfat Ilgaz'ın romanından uyarlanan, II. Dünya Savaşı'nın sonlarında geçen Karartma Geceleri (1990); kitapları ve yazıları sakıncalı bulunan, solculuktan aranan aydın bir öğretmenin işkenceden ve kötü muameleden korunmak için kaçak hayatı yaşamasını, polisin tutumunu, sevdiklerinin ve dost bildiklerinin ona karşı yaklaşımını anlatan iyi bir film. II. Dünya Savaşı sırasında yaşanan zorlukların ve yoklukların içindeki bir ülkede aynı zamanda sakıncalı bulundukları için kötü muameleye, baskıya maruz kalan insanların çektiklerini, işkence suçunu ve bir kaçağın yaşadığı zorlukları konu alan değerli bir film Karartma Geceleri (1990). Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0200762/