İyi Ki Filmler Var

Bilimkurgu yazarı H. G. Wells'i başkahramanı olarak karşımıza çıkaran Time After Time (1979); Karındeşen Jack'in geleceğe gitmesine yanlışlıkla vesile olan bu aydın adamın zaman makinesi ile geleceğe gelip katili durdurmaya çalışmasını ve değişmiş bir toplum umarken şiddet toplumu ile karşılaşmasını konu alıyor. Bilimkurgu türünün düşünsel ve eleştirel yanını da içeren keyifli ve değerli bir film olan Time After Time (1979); 19. yüzyılın son çeyreğinden 20. yüzyılın son çeyreğine uzanan, yeryüzünde bunca zamandır düzelememiş şiddet sorununu H. G. Wells ve Karındeşen Jack gibi tarihsel karakterler üzerinden anlatan bir yapıt. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0080025/

Lüks bir otelde işe başlayan bir genç kadının birkaç gününe konuk olduğumuz La fille seule (1995); bu kişinin yürümekte zorlanan ilişkisine ve çalışma ortamında yaşadıklarıyla maruz kaldıklarına dair, hem bir emekçiyi hem bir karakteri anlatan iyi bir film. Çalışma ortamının koşullarını, buradaki diğer çalışanların başkahramana nasıl davrandıklarını, bir otelde servis görevlisi olmanın nasıl bir deneyim olduğunu ve ilişkisi, hayatı üzerine düşünüp bunlara dair kararlar alan bir kadının kişisel yaşamını bir arada başarıyla anlatan değerli bir yapıt La fille seule (1995). Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0113057/

Orta yaşlı iki evli çifti merkezine alan Husbands and Wives (1992); evlilik, ilişkiler, kopuşlar ve birleşmeler, sapmalar ve ayrılıklar hakkında, kendine özgü bir tarza sahip bir yönetmenin çok iyi bir filmi. Öyküsünü bir tür sahte belgesel olarak kurgulayıp anlatmasıyla ve iyi oyunculuklarıyla da dikkat çeken bir film olan Husbands and Wives (1992); orta yaşlı insanların ilişkilerinde yaşayabileceği birçok soruna değinen anlatımıyla bizleri dört ayrı karakterin kendilerine çizdikleri yola konuk ediyor. Filmin imdb profili:  https://m.imdb.com/title/tt0104466/

İrlandalı-İngiliz yazar Iris Murdoch'un (1919-1999) yaşamını konu alan Irıs (2001); yazarın gençliğini ve yaşlılığını çapraz şekilde anlatırken onun yanında kırk yılı aşkın zamandır yer alan eşiyle ilişkisine, ömrünün son zamanlarında yakalandığı alzaymır hastalığının insana neler yaptığına dair etkileyici bir film. Bir yazarın yaşamöyküsünü öğrenmenin yanı sıra birbirine bağlanmış iki insanın ilişkisine ve eşlerden birinin yakalandığı alzaymırın yarattığı zorluklara dair bir hikâyeye konuk olmak için de iyi bir film BBC yapımı Iris (2001). Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0280778/

Avustralya'da geçen, bir maden arama şirketi ile bir Aborjin kabilesi arasındaki davayı konu alan Wo die grünen Ameisen träumen (1984); çağdaşlıkla ilkelliği, maddi dünyayla gelenek temelli dünyayı karşı karşıya getiren, bunları sömürgecilik bağlamında ele alan değerli bir film. Konusu itibarıyla da değerli olan filmlerden Wo die grünen Ameisen träumen (1984); sadece birkaç yüzyıldır bu kıtaya hakim olan yabancılarla yüzlerce yıldır kendi gelenekleri ve inançları ile burada yaşamış olanların birbirlerine nasıl baktıklarını, bu iki dünya arasındaki farkları, modern dünyada gücü ve kendisine verdiği yetkiyi elinden bulunduranın eskiye ve kendisine göre ilkel bulduğuna karşı tahakkümünü anlatan iyi bir film. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0088412/

İzleyicilerini II. Dünya Savaşı sırasında Yunanistan'ın Kos adasına götüren Lebenszeichen (1968); burada bir şey yapmadan geçen günlerinde boğulan birkaç askeri, askerlerden birinin cinnet geçirmesini iyi bir görüntü yönetmenliği ve yerel tınıya sahip müziklerle anlatan değerli bir film. Çoğunluğu Almanca olmakla beraber yer yer Yunanca da içeren bir film olan Lebenszeichen (1968); hem bir Yunan adasının atmosferini yaşamak ve eski medeniyetlerin kalıntılarının arasında zaman geçirmek hem de savaştan uzakta ama silah altında yaşamlarına devam eden askerlerin psikolojilerini deneyimlemek açısından da iyi bir film. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0063218/

Çevresince Victor Hugo'nun Sefiller'inin Jean Valjean'ına benzetilen eğitimsiz bir adamın bu kitabı merak etmesi sonucu karşılaştığı kişilerden romanı ona okumalarını istemesini ve bu arada sürüp giden II. Dünya Savaşı'nı, bu zamanda Fransa'yı anlatan çok iyi bir film Les misérables (1995). Bir romanı hem o romanı anlatarak hem de II. Dünya Savaşı sırasında yaşamını sürmeye çalışan, benzetildiği karakteri daha yakından tanımak ve öğrenmek isteyen meraklı bir adam ve onun, dokunduklarının öyküsü üzerinden çift katmanlı şekilde izleyicilerine sunan değerli bir film Les misérables (1995). İyi bir romanda, iyi bir eserde sıkça karşılaşılabilen belirli insani özellikler, belirli karakterler, kimilerinin iyiliği kimilerinin kötülüğü, kimi zaman iyi şans kimi zaman kötü şans, kimi zaman yardımseverlik kimi zaman çıkar gibi temel çatışmalar bir roman üzerinden yola çıkılarak II. Dünya Savaşı sırasında yaşanan öykülerle birleştirildiği için Les misérables (1995) özel bir anl...

İzleyicilerini Londra'nın yasal ve yasa dışı göçmenler yüzüne konuk eden Dirty Pretty Things (2002); dünyanın dört bir yanından çeşitli umutlarla bu kente gelmiş insanların yaşama derdine, yakalanmama çabasına, sömürülmelerine ve toplumsal sorunlara dair iyi bir film. Göçmenlerin mecburiyetlerinin onların hayatlarını zora sokmasını, yeni geldikleri bu ülkeye ve kente uyum sağlamaya çalışmasını, geçim ve barınma kaygısını, savunmasızlıkları dolayısıyla kirli emellere sahip insanlarca kullanılmalarını anlatan, Londra'ya ve İngiltere'ye dair değerli bir film Dirty Pretty Things (2002). Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0301199/

Birçok insanın temel parçalarından birini, bir işte olmayı ve o işi yaparken yaşanan zorlukları konu alan filmlerden olan The Navigators (2001); özelleştirme sonrasında insana değerin yerini kâr, verimlilik, düşük maliyetin aldığı bir ortamda demiryolu işçilerinin yaşama tutunmaya çalışması üzerine. Gerçekçi bir tarzla işçilerin yaşamını anlatan, hem iş yaşamını hem de işçilerin bu yaşamdan kalan zamanlarındaki sorunlarını ve hayatlarını da konu edinen The Navigators (2001); demiryollarındaki emekçilerin özelleştirme sonrasında yaşadıkları sorunları, iş kaygısını, iş güvenliğinin zayıflamasını ve geçim derdini anlatan iyi bir film. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0279977/

Torununa cadılar hakkında masallar anlatan bir büyükanne, onunla beraber gittiği otelde cadıların toplantısına denk gelir. Masal, korku ve mizahı bir arada içeren, iyi çekilmiş, güzel bir film The Witches (1990). Kostümlerinden makyajlarına, çekim açılarından kamera kullanımına kadar birçok noktasıyla özelleşen bir film olan The Witches (1990); fantastik öğeleri ve bir masalı bir araya getirerek eğlenceli bir maceraya konuk ediyor izleyicilerini. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0100944/

Yapıta adını veren özel oyuncunun (1910-1935) yaşamını konu alan Ruan Lingyu (1991); belgesel drama tarzıyla 30'lu yıllarda oyunculuğa, sinemaya, Çin'e, bir biyografiye konuk olmamızı sağlayan değerli bir film. Özel bir oyuncunun yaşamının izinden giderek hem şimdiden hem de geçmişi canlandırarak o zamanlara uzanarak öyküsünü anlatan Ruan Lingyu (1991); sessiz filmler döneminde özel bir yer edinmiş genç bir oyuncunun kısa yaşamına sinemacıların arasından konuk ediyor bizleri. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0102816/

II. Dünya Savaşı sonrasında sosyalist Macaristan'da geçen Napló gyermekeimnek (1984); annesini yitirmiş, babası ise kayıp olan bir genç kızın, birey olmanın değil çarkın itaatkâr dişlisi olmanın ve propagandanın hakim olduğu bir ortamda var olmaya çalışmasını anlatan çok iyi bir film. Baskıcı bir sosyalizmin etkisi altında yaşamanın kişiler, aileler ve çocuklar üzerindeki etkilerini birey öyküleri üzerinden işleyen Napló gyermekeimnek (1984); bir ergenin itaat etmektense ailesinin ona yaşattığı güzel zamanların anısı ile yaşama tutunmaya çalışmasını, kendisine dayatılanlara karşı çıkmaya çalışmasını, ona yardım etmeye ve destek olmaya çalışan bir yetişkin akrabasını konu alan değerli bir film. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0084388/

1910'larda, İngiliz hakimiyeti altındaki İrlanda'da ücra bir sahil kasabasında geçen Ryan's Daughter (1970) filminde; bir genç kadının orta yaşlı bir öğretmenle evliliği, bölgedeki İngiliz kumandanla ilişkisi ve kasabada öteki olmak teması başarılı bir şekilde işleniyor. İngiliz karşıtlığının ve bağnazlığın had safhada olduğu, doğayla iç içe, güzel ve zorlu bir İrlanda kasabasına konuk olduğumuz Ryan's Daughter (1970); yaralı karakterleri, anlayışlı karakterleri, yardımsever karakterleri ve öfkeli karakterleri bir arada içeren öyküsüyle iyi bir film. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0066319/

Bu yazıyı kaleme almak, başlıkta bahsettiğim konuyu içeren güzel bir film olan Ryan's Daughter (1970)'i izlerken gerçekleştirmeye heveslendiğim bir eylem oldu. Öncesinde de yer yer aklıma takılan bir konu olan Aldatma Temalı Bir Film, Aldatanın Bu Eylemine Haklılık Atfederek mi Anlatımını Gerçekleştirmeli? sorusunu bu filmi izlemeye ara vererek kendimce yanıtlamaya, irdelemeye çalıştım. Aldatma temalı filmlerin çoğunda, birazdan aldatacak olan karakterin bu eylem öncesindeki yaşamına konuk oluyoruz ve onun bu yaşamındaki evliliğinde, ilişkisinde ne kadar mutsuz, tatminsiz, memnuniyetsiz olduğunu görüyoruz. Ardından bu karakter bir kişiyle tanışıyor ve bu ikisi birbirine kapılıp bir yasak aşk yaşıyor. Bundan sonra da genellikle mutsuz bir son, bazen bir felaket ya da trajedi oluyor. Bu son kısım değil de bahsettiğim giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinin ilk aşaması zaman zaman aklıma takılıyor. Filmler aldatmaya haklılık atfetmek, bunu gerekli bir şeymiş, doğal bir sonuçmuş veya...

I. Dünya Savaşı öncesinde ABD'de geçen Ragtime (1981) filminde siyahlarla beyazların eşitsizliğinin azalmadığı bir dünyada kendisine yapılan hakaretin peşini bırakmayan bir piyanistin mücadelesi ve bir dönem anlatılıyor. Sinemanın henüz gelişmeye başladığı bir dönemde geçen, kimi zenginlerin ve kimi siyahların iç içe öyküsünü anlatan Ragtime (1981); ırk ayrımının acı bir şekilde kendisini hissettirdiği bir ortamda yaşamanın zorluklarına, adaletsizliğe, kendi adaletini sağlama çabasına dair iyi bir film. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0082970/

Rütbeli bir askerin 1. Körfez Savaşı'nda ölen bir kadın yüzbaşı için verilmesi planlanan onur madalyası için gerekli soruşturmayı yapmasını, bu askerin nasıl ve neden öldüğünün anlatıcılar tarafından farklı öykülerle dile getirilişinin izini sürmesini anlatan, kahramanlık ve cesaret imgelerini sorgulayan iyi bir film Courage Under Fire (1996). Bir askerin savaşta verdiği kararların, onun çevresindeki askerlerin aldığı kararların sonuçlarını anlatan, ordunun kendi imajını korumak ve güçlendirmek için askerlerin öykülerini olduğu gibi değil de işine geldiği şekilde anlatma yoluna başvurmasını sorgulayan, askerlerin savaş sonrası psikolojisine de odaklanan; savaştan ziyade bunun, bunu yaşamış askerler üzerindeki etkilerini anlatan bir film Courage Under Fire (1996). Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0115956/

1936 ile 1939 arasında süren, yoksullardan ve halktan yana olan Cumhuriyetçiler'in iktidarının; din kurumuna, burjuvalara ve faşist desteğine yaslanan Milliyetçiler tarafından gasp edilmesiyle sonuçlanan İspanya İç Savaşı'nı konu alan çok yararlı ve çok iyi bir belgesel Mourir à Madrid (1963). Sinemada zaman zaman işlenen, hatırı sayılır sayıda filmle sinemada da anlatılmış önemli bir tarihsel olay olan İspanya İç Savaşı'nın öncesi, sırası ve sonu ile beraber, kronolojik olarak, zengin görüntüler eşliğinde anlatıldığı; büyük kötülüklerin ve acıların yaşandığı bir zamana dair Mourir à Madrid (1963) belgeseli. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0057327/

Yaşanmış bir olayı konu olan, 1950'lerde Yeni Zelanda'da geçen Heavenly Creatures (1994); iki ergen kızın arkadaşlığını, hayal dünyasını, yaptıkları planları anlatan, güzel bir tarza sahip iyi bir film. Çocuklukla yetişkinlik arasındaki zamanlarda verilen kararlar, yaşama bakış şekli, aileyle kurulan ilişki, bu zamanlarda yaşanan dostluklar üzerinden öyküsünü anlatan Heavenly Creatures (1994); ergen karakterlerinin zengin hayal dünyasını başarılı bir şekilde yansıtan tarzı ile de değerli bir eser. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0110005/

Fransa'da, kırsalda geçen Mademoiselle (1966)'da bir köye yeni gelmiş şehirli bir öğretmen çevredekilerin hayranlığını alırken buraya çalışmak için yeni gelmiş İtalyan bir orman işçisi ise kadınların ilgisini çektiği için erkeklerin nefretini üzerinde toplar. Köyde meydana gelecek kötülükler hangi önyargıları açığa çıkaracaktır? Öteki olmak, olumsuz önyargıların hedefi olmak ve nefret besleyenlerin bu nefretin gerekçelerine inanarak yaptıklarını haklı görmesi; sevilen ve saygı duyulan biri olmak, şüphe edilmeyen olmanın arkasında gizlenerek kötülüğün arka bahçesinde dolanmak Mademoiselle (1966) filmindeki iki yabancının halkın gözündeki konumlarıyla anlatılıyor. Filmin imdb profili:  https://www.imdb.com/title/tt0060648/